ضمیر چیست و انواع ضمیر
گاهی به جای آن که کسی یا چیزی را نام ببریم یعنی اسم او را به کار ببریم ،کلمه ی دیگری می آوریم که جای اسم را می گیرد. مثلا به جای آن که بگوییم منوچهر را دیدم و به منوچهر گفتم ، می گوییم :منوچهر را دیدم و به او گفتم.اینجا کلمه ی او جای اسم منوچهر را گرفته است. این گونه کلمات را که جانشین اسم می شوند ،ضمیر می خوانیم.ضمیر چیست و انواع ضمیر
چنانکه در درس های گذشته دیدیم فاعل ممکن است اسم باشد. در جمله ی منوچهر آمد ، فاعل منوچهر است و این کلمه اسم است. گاهی نیز فاعل ضمیر است. در جمله ی او آمد، کلمه ی او ضمیر است و فاعل هم هست.
ضمیر کلمه ای است که جانشین اسم می شود
ضمیر گاهی مانند اسم و فاعل واقع می شود.
هر گاه منظور از ضمیر کسی باشد آن را ضمیر شخصی می خوانیم.
این کس یا گوینده است و یا شنونده یا کسی که از او سخن می گویند.
به این ترتیب:
ضمیری که به جای اسم گوینده می آید ضمیر اول شخص خوانده می شود.
ضمیری که به جای اسم شنونده می آید ضمیر دوم شخص خوانده می شود.
ضمیری که به جای اسم دیگر کس می آید ضمیر سوم شخص خوانده می شود.
هر یک از این سه شخص ممکن است یکی باشد یا بیشتر. اگر یکی باشد ضمیری که به جای اسم می آید مفرد است و اگر بیشتر از یکی باشد جمع.
پس ضمیر شخصی شش صیغه دارد.از این قرار:
شخص مفرد جمع
اول شخص من ما
دوم شخص تو شما
سوم شخص او ایشان
گاهی به جای او ضمیر سوم شخص مفرد وی می آید.
فعل(صیغه یا ساخت)_(ماده-شناسه) فعل_شخصی(مفرد_جمع) زبان فارسی از ابتدا تا کنون
ضمیر شخصی ضمیری است که بر کسی دلالت می کند.
ضمیر شخصی شش صیغه دارد:سه مفرد و سه جمع.
ضمیر اشاره
یک نوع دیگر ضمیر نیز هست که با آن کسی یا چیزی را نشان می دهیم. این گونه کلمات را ضمیر اشاره می خوانند. مثلا اگر از کسی بخواهیم کتابی را بردارد و کتاب نزدیک باشد به جای کلمه ی کتاب را بردار می گوییم،این را بردار.
ضمیر اشاره کلمه ای است که به جای اسم می نشیند و با آن کسی یا چیزی را نشان می دهیم.
ضمیر اشاره دو صیغه دارد: یکی این برای نشان دادن چیزی که نزدیک است. و دیگری آن برای نشان دادن چیزی که دور است.
ضمیر اشاره را می توان مانند اسم جمع بست: آنان،اینان،آنها ،اینها.
