اسلوب معادله استعاره تشبیه بیان

اسلوب معادله چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟

اسلوب معادله یك ساختار مخصوص نحوی است كه در شعر اعمال می‌شود. و معمولا شاعر مطلبی را كه غالبا یك مفهوم عقلی و از نوع خبری است، بیان می‌كند و برای اثبات ادعای خود دلیلی می‌آورد.اسلوب معادله استعاره تشبیه بیان

بیتی که اسلوب معادله دارد شامل چهار ویژگی می باشد:

1-جای دو مصراع را می توانیم عوض کنیم. چرا که هر مصراع در روساخت مستقل می باشد.

2-پس از مصراع اول می توانیم نقطه بگذاریم.

3-می توانیم بین دو مصراع (( همانطور که)) بیاوریم مخصوصا در زمان معنی کردن. زیرا مبنای اسلوب معادله تشبیه کردن است.

4-پس می توانیم مهمترین نکته را این بدانیم: می توانیم مصراع اول را به مصراع دوم تشبیه کنیم..

تذکر:

گاهی وقت شاعر معمولا به ضرورت وزن ، اول مصراع دوم (که) می آورد که وجودش از نظر ساختاری اسلوب معادله را نفی می کند. زیرا بین دو مصراع ارتباط برقرار می کند اما از ارزش کار شاعر در کاربرد اسلوب کم نمی کند.

آدمی پیر چو شد حرص جوان می گردد                  خواب در وقت سحرگه گران می گردد

*

عشق چو آید برد هوش  دل فرزانه را                     دزد دانا می کشد اول چراغ خانه را

تشبیه بلیغ چیست:

اگر ادات و وجهه شباهت از یک تشبیه حذف شود به آن تشبیه بلیغ می گویند.

مثال:

تو دی ماهی و آن دلبر بهار است

رسیدنتان به هم دشوار کار است

اسعد گرگانی

در مثال بالا دو تشبیه داریم که در هر دو ادات و وجه شباهت حذف شده است و مثال دارای دو تشبیه بلیغ است.

در تشبیه اول شاعر مخاطب خود را به دی ماه تشبیه کرده است و وجه شباهت آن را نیاورده است. از مشخصات بارز دی ماه زرد بودن و پاییزی بودن و یک حالت مرگ را در خود به خواننده واگذار کرده است و این ابهام در شباهت و اجبار به تفکر یک زیبایی خاصی به شعر بخشیده است.

اصل تشبیه اول: تو مثل دی ماه رنگ پریده و زرد هستی.

اصل تشبیه دوم: آن دلبر مثل بهار سرسبز و شاد است.

تشبیه بلیغ دو نوع است: 

1-تشبیه بلیغ غیر اضافی

2-تشبیه بلیغ اضافی

غیر اضافی: (اسنادی)

گاهی اوقات ادات و وجه شباهت حذف می شوند بدون اینکه جای مشبه و مشبه به عوض شود که به آن تشبیه بلیغ غیر اضافی می گویند.

مثال:

رخسارش همچون گل زیباست=رخسار گل

تشبیه بلیغ اضافی:

گاهی بعد از حذف وجه شباهت و ادای جای مشبه و مشبه به عوض می شود که به آن تشبیه بلیغ اضافی یا اضافه ی تشبیهی می گوییم.

اسلوب معادله استعاره تشبیه بیان

حسن تعلیل چیست

حسن تعلیل:شاعر برای مطلبی که بیان کرده است علت ادبی ذکر کند و نه علت واقعی.

مثال:

به سرو گفت کسی میوه ای نمی آری

جواب داد که آزادگان تهی دستند

مذهب کلامی چیست:

مطلبی را با مقیاس و برهان عقلی و خطایی اثبات کنند.

ما بارگه دادیم این رفت ستم بر ما

بر قصر ستمکاران گویی چه رسد خذلان

دلیل عکس:

برای مطلبی دلیلی بیاورند که کاملا بر خلاف انتظار و مخالف عرف و عادت باشد.

حاشا که من به موسم گل ترک می کنم

من لاف عقل می زنم این کار کی کنم؟

بیان چیست؟

بیان علمی است که به ما کمک می کند یک معنی را به گونه های متفاوت،به طوری که مبتنی بر تخیل باشد بیان کنیم.

به عنوان مثال به جای اینکه بگوییم: پرده ی اتاق به وسیله ی باد تکان می خورد، بگوییم:

دست باد پرده ی اتاق را کنار می زند.

در حقیقت مفهوم هر دو جمله یکی می باشد اما از استعاره یا جان بخشی برای بیان مفهوم بهره گرفته و کلام را زیبا ساخته ایم.

صورت های مختلف خیال:

یا صور خیال که در علم بیان به آن می پردازیم.

انواع صورت های خیال:

تشبیه و انواع آن

استعاره و انواع آن

مجاز

کنایه

تشبیه چیست：

ادعای همانندی بین دو چیز است

هر تشبیه چهار رکن دارد：

مشبه：آن چه مانند می شود.
مشبه به：آن چه به آن مانند می کنند.
وجه شبه：صفت مشترک بین مشبه و مشبه به که در مشبه به قوی تر و بارزتر است.
ادات تشبیه：واژگانی که مشبه را به مشبه به مانند می کنند از قبیل：چون،مانند،به سان،به کردار و …
مثال：
چهره ی محبوب مانند آفتاب می درخشد.
چهره：مشبه/محبوب：مشبه به/مانند：ادات/درخشیدن：وجه شبه
نکته۱：
مشبه و مشبه به را طرفین تشبیه می گویند.
نکته۲：
حذف طرفین تشبیه در تشبیه ممکن نیست.(گاه مشبه به قرینه ی حضوری یا لفظی و به جهت وضوح و روشنی حذف می شود.)
مثال：به سان پلنگی که بر پشت گور/نشیند برانگیزد از گور،شور
به نظر شما مشبه چه کسی است؟
نکته۳：ادات و وجه شبه در تشبیه حذف می شوند و این امر تشبیه را زیباتر می کند.به نظر شما چرا؟
نکته۴：گاهی ظاهر کلام تمام ویژگی های تشبیه را داراست اما چون مبتنی بر راستی است و.دروغ و تخیل نیست،تشبیه محسوب نمی شود.
مثال：نفت مثل بنزین است.

گفتیم که در تشبیه با حذف وجه شبه و ادات ،تشبیه زیباتری خواهیم داشت چون ذهن با تلاش شباهت ها را در می یابد و خواننده از آن بیشتر لذت می برد.به این گونه تشبیهات که در آن فقط طرفین تشبیه ذکر می شوند تشبیه ی بلیغ می گویند.
تشبیه ی بلیغ به دو شکل ظاهر می شود：
۱：اضافی
۲：غیر اضافی(=اسنادی)
تشبیه اضافی یا اضافه ی تشبیهی از مشبه و مشبه به ساخته می شود و معمولا جای مشبه و مشبه به عوض شده با کسره ی اضافی با هم ترکیب می شوند و از این راه،اضافه ی تشبیهی به دست می آید.
مانند：دریای عشق-کیمیای سعادت-گوهر اشک-چراغ دانش-درخت دوستی و …
در تشبیه ی غیر اضافی یا اسنادی مشبه و مشبه به در جایگاه نهاد و مسند در یک جمله ی اسنادی می نشینند.
مثال：
علم دریاست.
اشک گوهری بود که از چشمانش می چکید.
تو شبنمی،تو بهاری،سپیده ی سحری…
تشبیه ی مطلق(=ساده یا مفرد)：تشبیهی است که تمام ارکان تشبیه را داراست.
مثال：
دل من چون پرستوی بهاری/از این صحرا به آن صحرا فراری
شبی تیره مانند دریای قیر…
قطرات اشک چون گوهری درخشان از چشمانش فرو می ریخت.
تشبیه ی بلیغ：
که در آن وجه شبه و ادات حذف می شوند و به دو شکل اسنادی و اضافی می آید.
قطرات اشک گوهرهایی بودند که از چشمانش می ریخت/می ریختند.
اضافی：
گوهر اشک از چشمانش فرو می ریخت.اسلوب معادله استعاره تشبیه بیان

منظور از شعر طرح چیست

آموزش تقطیع به زبان ساده

اختیارات شاعری چیست

با حذف یکی از طرفین تشبیه از تشبیه و حضور معنوی آن در جمله از مقوله ی تشبیه خارج و وارد مقوله ی استعاره می شویم.
پس در تعریف استعاره می گوییم：
استعاره تشبیهی است که در آن یکی از طرفین تشبیه حذف می شود.
پس پایه ی استعاره ،تشبیه است.
تشبیه ادعای همانندی و استعاره ادعای یکسانی دو پدیده است.
در مثال فوق اگر بگوییم ：گوهر از چشمانش فرو می ریخت.
گوهر در معنای اشک به کار رفته است و استعاره از آن است.
در این جمله اشک و گوهر را یکسان فرض کرده ایم.
استعاره بر دو قسم است：
۱-استعاره ی مصرحه
۲-استعاره ی مکنیه(=بالکنایه)

استعاره در لغت عاریت گرفتن،قرض گرفتن و در اصطلاح کاربرد یک کلمه در معنایی دیگر بر پایه ی تشبیه و با حضور قرینه است.
استعاره حتما نیازمند قرینه است.مثلا اگر کسی بگوید شیری را دیدم و مقصود او فرد شجاع باشد،شنونده مقصود او را درک نمی کند اما اگر بگوید شیری را دیدم که در جبهه تیر می انداخت،خواننده یا شنونده در می یابد که شیر در معنای اصلی خود به کار نرفته است.
استعاره ی مصرحه(آشکار و بارز)：
اگر از تشبیه تمام ارکان حذف شود و فقط مشبه به را در معنا و به جای مشبه به کار ببریم،استعاره مصرحه نام دارد.
مثال：
مادرم گوهر من بود به دهر/زاغ گیتی گوهرم را دزدید
در مصراع اول مادر،مشبه و گوهر،مشبه به و نوع تشبیه،بلیغ اسنادی ست.
اما در مصراع دوم مشبه حذف شده و فقط مشبه به باقی مانده است.پس گوهر استعاره ی مصرحه از مادر و تشبیه به کار رفته در مصراع اول قرینه ی آن است.

اسلوب معادله استعاره تشبیه بیان

با این استعاره ها آشنا هستید：
قطره ی دانش که بخشیدی ز پیش/متصل گردان به دریاهای خویش
دریا：استعاره از دانش بی کران خداوند
بر کشته های ما جز باران رحمت خود مبار.
کشته ها：استعاره از اعمال
بتی دارم که گرد گل ز سنبل سایه بان دارد…
بت：محبوب /گل：صورت/سنبل：موی محبوب
در مثال آشنای بالا که در توضیح تشبیه آورده شده ،مراحل تبدیل تشبیه ی ساده به تشبیه ی بلیغ و سپس استعاره را به آسانی می توانید کشف کنید：
اشک چون گوهری درخشنده از چشمانش می چکید=تشبیه ی مطلق
اشک مرواریدی است که از چشمانش می چکد.=تشبیه ی بلیغ اسنادی
مروارید اشک از چشمانش می چکد.=تشبیه ی بلیغ اضافی
مروارید از چشمانش می چکد=استعاره ی مصرحه

پنهان شدی که در شب گیسو بجویمت
سرگشته وار، این سو و آن سو بجویمت

در بهت دشت های اساطیر، گم شدی
تا من به تک، به تک، به تکاپو بجویمت

از نثرهای سعدی و جامی بخواهمت
در شعرهای خواجه و خواجو بجویمت

می خواستی چو فاخته بر بام انتظار
بنشینم و به نغمه ی کوکو بجویمت

آه! ای پلنگ بیشه ی تقدیر، تا کجا
از ردّپای زخمی آهو بجویمت؟

ای آنکه تا هنوز، نمی دانمت، بگو
این روزها کدام نهانْ سو بجویمت؟

“دی شیخ با چراغ، همی گشت گرد شهر”
امروز، کو؟ کجاست که از او بجویمت؟

می خواستم چو قیصر و فرمان، به نعره ای
در کوچه های دشنه و چاقو بجویمت

امّا زمان گذشته و دنیا عوض شده ست
حالا مگر ز “جعبه ی جادو” بجویمت

حقّا که “روزگار غریبی ست نازنین”
باید به کنج پرده و پستو بجویمت

یک شب ز فال قهوه بگیرم سراغ تو
فردا که شد به جنبل و جادو بجویمت

آواره ی جهان مجازی شدم، مگر
در ناکجای گوگِل و یاهو بجویمت!

اسلوب معادله استعاره تشبیه بیان

در وب سایت مرجع ادبی ایران با شما عزیزان هستیم  با بهترین مطالب از معتبرترین کتاب ها