املای عروضی یا آوا نویسی

املای عروضی

املای عروضی یا آوا نویسی چیست

املای عروضی یا آوا نویسی.املای عروضی نوشتن کلمات به خطی است که بتوان با آن مقطع اصوات یا هجا را به آسانی تشخیص داد.املای عروضی نگارش دقیق اصوات اعم از صامت و مصوت است. برای این کار می توان با اندک تغییر و اضافاتی هم از خط لاتینی استفاده کرد و هم از خط فارسی.

نکاتی در باب املای عروضی:

  • 1.املای عروضی مبتنی بر حروف ملفوظ است نه مکتوب.یعنی آنچه را که می شنویم می نویسیم ،نه آنچه را که می بینیم و در خط وجود دارد.مثلا در کلمه ی ((در))فتحه ی دال را می نویسیم:darو در کلمه ی ((خواهر))واو معدوله را نادیده می گیریم زیرا به تلفظ در نمی آید:Xaahar(خاهر).
  • 2.در زبان فارسی هیچ کلمه ای نیست که با مصوت آغاز گردد.در کلماتی مانند(آب)،(اگر)،(او)،و غیره (که ظاهرا به نظر می رسد با مصوت آغاز شده اند)همواره همزه یی در ابتدا وجود دارد.بدین جهت همزه در زبان فارسی در حکم صامت است:
  • آبaab?    اگرagar?     آمدaamad?     اوuu?
  • 3.(ع)عربی در تلفظ فارسی زبانان در حکم همزه است:
  • عودuud?   رعدrad?
  • 4.جز در چهار کلمه ی تو to T دو(عدد)doTT،چو co و واو عطف o در تلفظ شعری واو آخر سایر کلمات از قبیل دو (فعل امر از دویدن)، رو (فعل امر از رفتن) جو ،نو، و غیره به صورت ترکیب دو حرفی ow نوشته می شود:
  • dow.row.jow.now
  • 5. اما و او وسط کلمات گاهی به صورت o تلفظ و نوشته می شود مثل سؤال soaall فرات foraat و گاهی به صورت ow مثل کون kown،فوری fowrii
  • 6.در کلمات بسیط فارسی هیچ گاه مصوت بلند (ای i) قبل از y قرار نمی گیرد،پس کلماتی نظیر گیاه و سیاه را چنین می نویسیم:
  • geyaahوseyaah
  • 7.مصوت های بلند را بر طبق قرارداد این کتاب دو بار می نویسیم:آ aa/او uu/ای ii/،زیرا می خواهیم یک قاعده ی ثابت داشته باشیم:
  • هر هجایی که با سه حرف عروضی نوشته شود هجای بلند است: سو suu، را raa ،در واقع امر هم امتداد مصوت بلند کمی بیشتر از دو برابر امتداد مصوت کوتاه است.
  • 8.مصوت های بلند به صورت کشیده تلفظ می شوند. اما اگر قبل از ((نون)) واقع شوند و بعد از نون سکوت یا مکث باشد (یعنی بعد از آن هیچ حرفی نباشد یا بعد از فاصله یی صامت باشد)کوتاه تلفظ می شوند و لاجرم یک بار نوشته می شوند..اما اگر بعد از نون مصوت باشد تغییری در کمیت مصوت قبل از نون رخ نمی دهد یعنی همچنان بلند تلفظ شده ،دوباره نوشته می شود:
  • جانی     jaanii          اما              جزء اول (جان بخش)                            janbaxs=جان jaa=jan جا
  • دینی     diinii          اما              جزء اول (دین دار)                                dindaar=دین   dii=din دی
  • خونی    xuunii        اما              جزء اول (خون بار)                               xunbaar=خونxuu=xun خو
  • هم چنین مصوت خواند یا ماند و نظایر آن ها را کوتاه تلفظ می کنیم.
  • خلاصه ی مطلب این که نون گاهی از کمیت مصوت بلند قبل از خود می کاهد.

فایده ی املای عروضی

هرگاه در تعیین بلند یا کوتاه بودن هجا ، تردیدی وجود داشته باشد،فورا آن را به خط عروضی می نویسیم. اگر هجا دارای سه واک یا حرف عروضی گردید ، بلند و اگر دارای دو واک یا حرف عروضی شد کوتاه است.

املای عروضی زبان گویای حقایق عروضی است. مثلا با نوشتن واج (ن) بعد از مصوت بلند مشاهده می شود که به اندازه ی یک مصوت از امتداد بلند مصوت قبل از نون کاسته شده است(زیرا هجای بلند همواره سه واکی است).

اینک مصراعی را با خط عروضی (یعنی با همه ی صامت ها و مصوت های مسموع)آوانویسی می کنیم تا کمیت هجاها به دقت تعیین گردد:

توانا بود هرکه دانا بود

vad       bo       naa      daa      ke     har       vad       bo        naa       vaa      ta

u        _           _           u          _           _       u         _         _           u         _

تذکر

در املای عروضی از الفبای فارسی هم می توان استفاده کرد. منتها باید دقت داشت که حرکات یعنی مصوت های کوتاه نیز در خط منعکس شود..

در املای عروضی با خط فارسی باید بر سر مصوت های بلند علامت مد (مد) گذاشته شود یا از الف کوتاه و ضمه استفاده شود (با،بو،بی)تا قانون سه واکی بودن هجای بلند حفظ شود. اینک مصراع فوق را با خط فارسی آوانویسی می کنیم:

تَ      وا       نا       بُ       وَد      هَر        که         دا        نا       بُ        وَد

u       _        _       U         _       _           u          _         _        u         _

فعل-مادۀماضی-مادۀ مضارع
 اشعار عاشقانه از شاعران ایرانی

در یک کلام عاشق ادبیات. آنقدر نوشته ام که انگشتانم تاول زده است.

Leave a reply:

Your email address will not be published.


Site Footer